2004. urtean, Bizkaiko Foru Aldundiak hondartzen kalitatea hobetzeko sortutako programaren barne, ISO 9001
eta ISO 14001 ingurumenaren ziurtagiria lortu zituen Karraspio hondartzak.Lea Ibarrean hondartza bakarra dago, Karraspio, itsasgora dagoela
azalera du eta itsasbeheran, aldiz, . Zerbitzu ugari dago bertan, sorosleak, hondartzazainak, dutxak, iturriak, komunak, aldagelak, paperontziak, megafonia zerbitzua, oinen garbitokia, panel informatiboak, etab.
Horretaz gain udaran
Ingurugiro Hezkuntzarako Europako Federazioak ematen duen saria ere lortu du azken urteetan.
Bertan hainbat aktibitate burutu daitezke: Eguzkia hartu, bainuak, palas jokatu, paseoak burutu, submarinismoan aritu, hondartzako futbolean, boleibolean, piraguetan, e.a.
Inguru paregabeaz eta
gozatzeko aukera ematen du. Aurrez aurre San Nikolas edo Garraitz uhartea dugu, eta ere ikusten da. Beste aldera begiratuz, berriz, natura paregabea ikusten dugu, mendi eta zelai ederrez inguratua.Haitzei dagokienean, jendea eguzkia hartzen egoteko
ugari dago. Toki hauetako gehienetan jendea eguzkia hartzen egoten da haitzetan, baina egokitu gabe daude.Bada gune bat egokiturik dagoena
auzoan, Hatxazpiko Lapatza (Itsas gain) eremuan. Bertara jaisteko eskailera batzuek egokitu dituzte barandila edo helduleku eta guzti, eta, gainera, mahaiak, eserlekuak, zakarrontziak eta iturriak ere badaude inguruan.Mendexako baserririk zaharrena da,
eraiki zen jatorriz likonatarrena zen orubean. Leinu honetakoa zen Loiolako Inazioren ama.Habeak
eginda daude, eta egitura ere egurrezkoa du.Orain dela gutxi egindako berrikuntzek asko aldatu duten arren, oraindik ere agerian ditu
, puntu erdiko arku itxurako atea eta leiho bikoitzeko arku ojibalaItsas errota zahar baten urmaela mugatzen duen dikea.
Itsasoaren mareak bultzatzen duen errota berezi hau Lekeitioko Hiriak fundatu zuen 1555ean (orduan Mendexa Lekeitioren menpeko zen) eta
egin zuten.Itxura erregularreko eustarri batek mugatzen du
eta itsasgoran betetzen zen. Gero, ura piskanaka askatzen utzita, gurpil hidraulikoa biraka hasten zen.egin zuten. Gaur egun dikea eta ur-depositua baino ez daude.
Lea ibaiaren bokalean daude,
alde banatan. Egurrezko itsasontziak egin eta konpontzen zituzten bertan, artisau-lana da guztiz.Lantegion egitura XIX. mendearen amaieran eta XX. mende hasieran berritu egin zituzten, baina
kokapen beretsua mantendu dute. Zutoin hutsen gainean paratutako teilatu handi batzuk besterik ez dira egituraz, itxiturarik gabeko estalpeak. Ontziak uretaratzeko harlanpak eta uretatik goratzen laguntzeko errailak izaten dituzte.Bizkaian eta seguruenik Kantauri osoan,
untzitegi bikainenak ditugu Leakoak, eta, nahiz eta gaur egun erabilpenik ez izan, ontziak itsasoratzeko karrilak oraindik hor diraute.Bi koba nagusi ditu Mendexak: Argota I eta Argota II.
Zelaia auzoan dago, muinoaren tontorrean,
eta udaletxearen parean.Estilo
du eta XVI.-XVIII. mendeetan eraikitakoa dugu.Elizpe txikiaren gainean du
, eta aurrealdean horma puntalatua.Zelaia auzoan dago,
alboan. Atearen gainean heriotza irudikatzen duen buruhezurra ikusten da eta goraxeago, harrizko gurutze batean, 1903ko inskripzioa. Honela dio:Leagi auzoan aurkituko dugu. XVI. mendekoa dela uste da. Barne-luzego bakarreko eraikina da, kanpotik nabaritu daitekeen
daukana.Aurrealdean muturrean amaitzen den kanpandorrea dago.
hornitu eta oxkadura ernagarriez burututako argi-bahea ere badago; sei hostoko lorea irudikatzen duenajabetzako ahaide nagusien borroketako ordezkari ederra dugu. Leagi auzoan kokaturik dago; oin angeluzuzenaren gaineko eraikin kubikoa da, huts-guneak, ertzak eta aurrealdea harlanduz buruturik dituena.
Erdiko leiho bien bitartean eta ate nagusiaren gainean
XVIII. gizaldiko da.
Leagi auzoan dago, harlangaitzezko horma bakoitzean 9 bider 4 neurriak eta lodierako 80 cm. dituen eraikin handia da,
eraikitakoa, estiloz neoklasikoa.deritzon eraikin motaren ezaugarriak ditu: bertikaltasunik eza, huts-gune eta ertzetan harlanduz indartutako harlangaitzezko hormak, ate mako-zorrotza...
Baserria, udalerri honetako gizartea etengabe egituratu duen elementua da.
Lea ibaian dago, Lekeitio Mendexako Likona auzoagaz komunikatzeko. Begi bakarra eta
arkudun zubia.eta automobilak ibaia zeharkatzeko ibiltzen da.
Lea ibaia zeharkatzen du honek ere, bere funtzioa Lekeitio-Aulesti errepidea
deritzon eraikinagaz lotzea da, hau da, Ispaster Mendexagaz. Harrizkoa da eta puntu erdiko arku nahiko handia du. Begi bakarra dauka, azpitik ibaian gora edo behera doazen txalupak igaro daitezen.Leagi auzorako bidea erakusten duen oinarri karratu baten gaineko harrizko gurutze handia da.
Zutarri toskanar bati eutsita oinarri lauangeluarra dauka, eta beronen gainean besoak biribilduta eta erdian
batetan batuta amaitzen den harrizko gurutze txikia. Leagi dorretxetik hurbil dago.Kareharrizko zutoi oktogonal baten gainean dago, gurutzeak bere besoen bilgunea inguratzen duen
duena.Inskripzioa du: "Se construyo a espensas de la
año 1896" Alboetan zera irakurri daiteke: "por Francisco de Uzcolay y por Francisco de Goikoetxea".Eraikin bitxia dugu berau. Lekeitio-Aulesti errepidearen ezkerretara dago, Amorotoko Oleta auzora heldu orduko,
beste aldeko ertzean. Dexente hondatuta dago, eta jakinaren gainean egon gabe bisitan doan batek arraroa iritzi dakioke eraikin garrantzitsu honi.Itxurari dagokionez, harlangaitzezko hormaz eraikitako
handia da, maila bitan erauzia. Oin lauangeluarra eta neurri handiak ditu. Lurraldeko (Lekeitio, Amoroto, Gizaburuaga, Ispaster eta Mendexa) osasun egoeran betebehar oso garrantzitsua izan zuen.Gaur egungo kokapena urrunetik urrun dago, eta honez gain errepideak gehiago isolatzen du; bere komunikazio bidea
da.